آیت‌الله محمد‌علی تسخیری و آیت‌الله محقق‌داماد در افتتاحیه هفتیمن دور گفت‌وگوهای دینی ایران و اتریش سخنرانی کردند.
آیت‌الله تسخیری: ظلم نکردن به انسان و طبیعت، تأکید قرآن به بشریت است
مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام افزود: انسان از سوی ادیان مختلف به خصوص اسلام، اشرف مخلوقات و حامل امانت الهی است. وی همچنین گفت: انسان از نظر همه ادیان به خصوص اسلام، دارای امانت بزرگ الهی عقل است، امانتی که حتی کوه‌ها هم نمی‌توانند آن را حمل کنند؛ اما انسان دارنده عقل است و به واسطه همین عقلش به نسبت همه موجود افضل و برتر است. آیت‌الله تسخیری در بخش دیگری از سخنانش انسان را محور تکامل این جهان دانست و افزود: انسان محل کرامت اصلی و مکتسب است. همچنین طبیعت در تسخیر انسان است و برای زندگی و تکامل انسانی آماده شده است تا مراتب کمالاتش طی شود و به حقوقش برسد که نتیجه این حقوق، آزادی معقول انسان است. وی در ادامه اظهار کرد: آزادی از زیباترین صفات انسانی است و می‌تواند فصل انسان از همه موجودات باشد. آیت‌الله تسخیری در ادامه با بیان اینکه انسان دوستدار طبیعت و طبیعت هم دوست انسان است و رابطه انسان با طبیعت رابطه زیبایی است، گفت: یکی از نکاتی که در قرآن کریم بسیار مورد تأکید قرار گرفته؛ این است که طبیعت در تسخیر انسان است و خداوند هر آنچه انسان احتیاج داشته در این طبیعت تعبیه و تأمین کرده است؛ اما مشکل این است که انسان گاهی از این حقیقت غافل می‌شود. مشاور مقام معظم رهبری در امور جهان اسلام با اشاره به تعامل و تعادل در طبیعت، بیان کرد: جهان خلقت، دارای توازن و تعادل است و به دنبال این تعادل تکوینی، تعادل تشریعی هم به وجود می‌آید. وی افزود: یکی دیگر از تأکیدات قرآن کریم به انسان، ظلم نکردن به دیگر انسان‌ها و هم به طبیعت است، پس باید به طبیعت احترام گذاشت و حتی اگر جنگی درگرفت، باید طبیعت را زنده و زیبا نگه داشت. آیت‌الله تسخیری در پایان سخنان خود تأکید کرد: تفاهم بین علمای ادیان، تعاریف قلبی نیز دارد که در واقع، تعامل را به دنبال خواهد داشت. اگر علما با هم تعامل خوبی داشته باشند، می‌توانند راه صلح بشریت را همواره کنند.
آیت‌الله محقق‌داماد: بشر در رابطه با طبیعت آزادی مطلق ندارد
رییس گروه اسلام فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، گفت: از نظر تعلیمات قرآن، بشر در رابطه با طبیعت آزادی مطلق ندارد و رابطه‌اش با طبیعت از یک سو حق و از سوی دیگر تکلیف است، حق دارد که از طبیعت بهره‌مند شود؛ ولی در حفظ آن بکوشد. آیت‌الله سید مصطفی محقق‌داماد، رییس گروه اسلام فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران در مراسم افتتاحیه هفتمین دور گفت‌وگوی دینی ایران و اتریش، گفت: امروز بشر دریافته است که بحران محیط زیست را تنها با دین و اعتقاد دینی می‌تواند حل کند و آن هم ادیان الهی. برای اینکه ادیان الهی به عالم هستی یک سویه نگاه نمی‌کنند؛ دیدگاه آنان نه دیدگاه مادی صرف و محض است و نه دیدگاه ایده‌‌آلیستی محض. وی ادامه داد: مکاتب کاپیتالیسم و سوسیالیسم، هر دو نگاه مادی و ماده‌‌پرستانه به جهان دارند. این دو مکتب از لحاظ نگاه مادی به جهان با یکدیگر تفاوت چندانی ندارند. آنها طبیعت را به عنوان پدیده‌ای که بشر باید تنها از آن به عنوان وسیله‌ای برای لذت جویی و کامیابی مادی خویش بهره ببرد، تلقی می‌کنند. طبیعی است که این مکاتب نه تنها برای طبیعت قداست و حرمتی قائل نیستند که حتی آن حرمت و قداستی را که ادیان در گذشته و امروز برای طبیعت قائل بوده‌اند، در شمار خرافات و موهومات می‌‌دانند. آیت‌الله محقق داماد در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه قرآن مجید در خصوص روابط انسان با طبیعت، ۵ اصل را مطرح می‌کند، در شرح تفسیر فلسفی هر یک از این اصول، گفت: این اصول عبارتند از: اصل اول؛ طبیعت مخلوق خداوند است؛ بنابراین نباید انسان آن را سجده کند. اصل دوم؛ جهان طبیعی نشانه و آیت خدواند است که این معنا نیاز به تفسیری عمیق دارد. اصل سوم؛ طبیعت امانتی از ناحیه خداوند در دست کل بشریت است و اختصاصی به نسل خاصی ندارد. انسان‌ها در بهره‌برداری آزادی مطلق ندارند. بهره‌برداری بیش از حد توسط یک نسل «اسراف» یعنی تجاوز محسوب می‌شود. اصل چهارم؛ انسان مأمور به حفظ و آبادی طبیعت است. اصل پنجم؛ فساد در طبیعت نشانه مقابله و دشمنی با خداوند است. این استاد حوزه و دانشگاه همچنین گفت: از نظر تعلیمات قرآن، بشر در رابطه با طبیعت آزادی مطلق ندارد و رابطه‌اش با طبیعت از یک سو حق است و از سوی دیگر تکلیف. حق دارد که از طبیعت بهره‌مند شود؛ ولی متقابلاً مکلف است که در حفظ آن بکوشد و از هرگونه فساد و خرابی آن را محافظت و نگاهبانی کند و نیز مکلف است که آن را آباد کند. وی در پایان گفت: فساد در زمین از نظر قرآن معنای وسیعی دارد و قلمرو آن، هم شامل جنبه مادی است و هم شامل ابعاد معنوی. تمام زشتی‌های اخلاقی را قرآن داخل در فساد در زمین قرارداده است. جنگ‌ها، خونریزی‌ها، ستمگری‌ها و بی‌عدالتی‌ها، همه داخل در فساد در زمین است. متقابلاً صلح و دوستی و ارج نهادن به کرامت انسانی، آبادی زمین است.
