به بهانه سفر پاپ فرانسیس به عراق و دیدار با آیت الله سیستانی، مرجع شیعیان
۱-رابطه جامعه مسیحیت با اسلام شیعی قدمت هزارواندی ساله دارد.. حرّان ( کران ) شهری بسیار کهن در بین النهرین است که اکنون در استان شانلی‌اورفه ترکیه قرار دارد . گفته می شود که حران منزل حضرت ابراهیم پیغمبر(ع) بوده و به ویژه به عنوان مرکز عمده صابئین و دین آنها نامدار است. شهرت جاودانی این شهر به سبب فلاسفه و دانشمندانی است که در دوران اسلامی از آن برخاسته اند.
قرآئن تاریخی نشان می دهد که این شهر مسیحی نشین درقرن دوم ارتباط نزدیکی با پیشوایان شیعه از جمله حضرت امام صادق (ع) داشته اندوازین رهگذر مسلمان به قرائت اسلام شیعی بوده اند .
۲- یکی از نامدارترین اهالی حران محدث عالی قدرجناب ابن شعبه حرانی در قرن چهارم هجری است. این بزرگوار مجموعه ای تحت عنوان «تُحَفُ العُقول فیما جاءَ مِنَ الحِکَمِ وَ الْمَواعظ مِنْ آل‌ِ الرّسول » تالیف کرده است .کتاب مزبور کتابی است که هدف نویسنده جمع‌آوری بخشی از احادیث اهل بیت(ع) همراه بابجاماندهائی از پیامبران الهی با محوریت مواعظ و حکمت و اندرزهاست. وی درآغازگفته است چون دانشمندان شیعه درباره حلال و حرام و فرائض و سنن از گفتار ائمه(ع) کتاب فراهم کرده‌اند ولی درباره حکمت‌ها و اندرزهای پیامبر(ص) و ائمه(ع)، وسایر پیامبران خاصه کلمات قصار آنها، کتابی تألیف نکرده‌اند، او دست به این کار زده است.
۳- با کمال تاسف حرّانی به طوری که خود می گوید در تألیف کتاب برای رعایت ایجاز و نیز به این سبب که بیشتر این کلمات و سخنان از زمره آموزش‌ها و حکمت‌هایی است که خود گواه درستی خود هستند و به این دلیل که آنها را برای شیعیان فراهم کرده است که تسلیم امامان‌اند، از ذکر اسناد احادیث کتاب اجتناب کرده است.وهمین موضوع باعث شده که فقیهان بزرگ روایات فقهی آنرا مرسل دانسته اند. آیت الله خوئی (ره)ضمن اعتراف به فضل و ورع و ممدوح بودن حرّانی، روایات کتاب را مُرسل دانسته وازنظر فقهی برای استناد بامشکل روبرو میداند.[۱]
۴- ولی ناگفته پیداست که بحث ارسال یک مشکل کاملا فقهی است وربطی به مواعظ واندرزها ندارد.به دیگر سخن برخورد فقیهان درمورد احکام شریعت باروایات سنن ومواعظ متفاوت است. درمورد دسته اول شرائط بسیار سخت وسنگینی برای استحکام آنها قائلند، درحالی که در دسته دوم به قاعده «تسامح» باور دارند.
۵- موضوع ایمان مسلمانان به انبیای الهی به تصریح قرآن مجید یکی از ازارکان ایمان است. آنجا که قرآن فرموده است:
آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیْکَ الْمَصیرُ (۲۸۵بقره/)
این پیامبر به آنچه از (سوی) پروردگارش به سوی او فرو فرستادهاند، ایمان دارد و همه مؤمنان به خداوند و فرشتگانش و کتابهایش و پیامبرانش، ایمان دارند (و میگویند) میان هیچ یک از پیامبران وی، فرق نمینهیم و میگویند: شنیدیم و فرمان بردیم؛ پروردگارا! آمرزش تو را (میجوییم) و بازگشت (هر چیز) به سوی توست.
۶– ابن شعبه حرّانی برآن بوده که درکنار مواعظ اهل بیت(ع) اندرزهای سایر انبیاء(ع) را نیز قراردهد. واین که مومنین با رهنمودها ی سایر انبیاء آشنا شوندیک سنت حسنه وجاریه گردد. جالب این است که دراین کتاب یک فصل به مواعظ حضرت عیسی مسیح(ع) اختصاص یافته است. مواعظ مزبور از قول امام صادق (ع) نقل شده است . مطالعه این بخش ومقایسه آن با متون آمده در انجیل نشان میدهد که کاملا منقولات با یکدیگر منطبق است .
۷- این مقایسه ووجود این متون که در سایر کتب حدیثی کمتر دیده می شود ، نشان میدهد که رابطه جامعه مسیحیت دردوران امام صادق (ع) با پیشوایان شیعه کاملا تنگاتنگ بوده وهرچند ابن شعبه حرانی سلسله سند روایات را نقل نکرده ولی به احتمال قوی از همان حرانیانی که به محضرامام (ع) شرفیاب می شده اند شنیده است. حرانیانی که درمحیط مسیحی نشین بزرگ شده بودند ، طبعا تسلط امام (ع) بر مواعظ انبیای پیشین به ویژه اناجیل معتبر موجب شگفتی آنان بوده است.
۸- این روزها پیشوای مسیحیان کاتولیک عالیجناب پاپ فرانسیس عازم عراق است وحسب اطلاع با مرجع بزرگوار شیعه آیت الله العظمی سیستانی دامت برکاته دیدار خواهد کرد لازم دانستم که از این فرصت حسن استفاده کنم واین سطور را قلمی سازم.
۹- پاپ فرانسیس تا آنجا که نگارنده آشنائی دارد درمقایسه با اسلافش بسیار متواضع است.او از همان روز نخست که به این سمت برگزیده شد ، به جایگاه پر تشریفات پاپ های قبل در واتیکان نرفت ودفتر کارساده ای برای خویش برگزید. نگارنده بخاطر دارد در یکی از همایشهائی که میهمان او بودم ، همواره سعی داشت درهنگام صرف غذا درمیان میهمانان باشد . فراموش نمی کنم که شبی بعد از صرف غذا برای من از خاطرات زندگی خود داستانهای بسیار جالبی نقل کرد که بسیار آموزنده بود.
۱۰ – ایشان نسبت به دین مقدس اسلام مطالعه دارد و احترام بسیار زیادی قائل است ودریکی از تالیفات خود بحث مفصلی در باره اسلام وتعلیمات قرآن مجید نگاشته است. درحالی که سلف ایشان جملات ناموزونی در مورد اسلام گفت که ناشی از بی اطلاعی وی بود. اینجانب طی نامه ای اعتراض خودرا مبتنی بر مستندات تاریخی وشواهد علمی برای ایشان ارسال داشتم وسرانجام درنشست سینوددرواتیکان پس از سخن اینجانب ایشان اظهار تمایل کردند که درمورد اسلام بیشتر مطالعه وکسب اطلاع نمایند.
۱۲- پاپ فرانسیس نسبت به شرائط زیست محیطی وآفات وآسیبهائی که زمین وهوای پاک را تهدید می کند دغدغه دارد وبرآن است که ازاهرم تعلیمات دینی برای حل آن استفاده کند. دراین رابطه نشستهای گوناگونی درواتیکان با دعوت از عالمان ادیان تشکیل داده که درماه اکتبر آینده هم نشستی بسیار مهم خواهند داشت واینجانب از طریق وزارت محترم امور خارجه جهت شرکت دعوتنامه به همراه برنامه جلسات را دریافت کرده ام.
۱۳- ایشان از درد ورنج مردم از همه اقوام رنج می برد . لذا به دنبال عریضه اینجانب ودرخواست تذکر واعتراض به رییس جمهور سابق ایالات متحده نسبت تحریمهای ضد حقوق بشر علیه ایران، پاسخ بسیارمهربانانه ای از سوی ایشان حاوی همدلی با ملت ایران ووعده تلاش برای حل به من واصل شد .
۱۴- ایشان نسبت به گفتگوی ادیان بسیار اهتمام دارد .گفتگوی ادیان برنامه ایست که قرآن مجید آغاز فرموده است :
قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ تَعالَوْا إِلی کَلِمَهٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ (۶۴آل عمران/)
بگو: ای اهل کتاب، بیایید از آن کلمهای که پذیرفته ما و شماست پیروی کنیم: آنکه جز خدای را نپرستیم و هیچ چیز را شریک او نسازیم و بعضی از ما بعضی دیگر را سوای خدا به پرستش نگیرد. اگر آنان رویگردان شدند بگو: شاهد باشید که ما مسلمان هستیم. (۶۴)
گفتگوی ادیان ابراهیمی وتوافق بر «کلمه سواء» اقدامی است برای اتحاددر مقابل جبهه انکاروناسپاسی پروردگار جهان.این اقدام پیشقدمش قرآن وجامعه اسلامی است. با امعان نظر درآیه شریفه فوق کاملا روشن می گردد که پیشنهاد قرآن هرگزمفاهیمی همچون، احتجاج وغلبه برخصم نیست ، وصرفا گفتگو ،تعامل وتوافق بر مشترکات است.لذا مامسلمانان درپیروی از این سنت حسنه قرآن مجید چندان موفق نبوده ایم.
۱۵- به هرحال این دیدار را به فال نیک می گیریم وباشد که ثمرات پربارش نصیب جامعه مومنین ادیان درجهان گردد،وصبح دولت روشنی بخشش دنیای تاریک ظلم وستم رامنور سازد ، کین هنوز از نشانه سحر است. به یقین مرجعیت معظم شیعه ورهبر کاتولیکهای جهان در خصوص مسلمانان ومسیحیان مظلومی که تحت ستم وظلم گروه نژاد پرست صهیونیست قراردارند ویا در گوشه وکنار جهان گرفتار قدرتهای تمامیت خواه وسلطه جوئی می باشند که حقوق انسانی وکرامت بشری را پایمال کرده ومی کنند ، گفتگو خواهند کرد ودنیای ادیان را به جانبداری ازحق، عدالت واحیای ارزشهای اصیل اخلاقی فرامی خوانند .والسلام
۱ . ر.ک: توحیدی، مصباح الفقاهه، ج ۱، ص ۵.
