آیا بلا منتسب و متعلق به عملکرد بهداشتی انسان است یا بلا از آسمان و از سوی خداوند نازل می شود؟
۱- در اینکه بینش توحیدی بما تعلیم داده که مسبب الاسباب را خدا بدانیم وهمه چیز را در نهایت به خدا منتسب سازیم تردیدی نیست که لا موثر فی الوجود الاالله وبقول حاجی سبزواری : ازمه الامور کلا بیده – والکل مستمده من مدده .
ولی دراینکه در قرآن مجید فسادهاوشرور بروبحر، دریاها وخشکی را به بشر منتسب ساخته نیز برای آشنایان با قرآن مجید شک وتردیدی نیز وجودندارد. آنجا که فرمود:
ظَهَرَ الْفَسادُ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذیقَهُمْ بَعْضَ الَّذی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ (روم/۴۱)
به سبب اعمال مردم، فساد در خشکی و دریا آشکار شد{ومی شود} تا به آنان جزای بعضی از کارهایشان را بچشاند، باشد که بازگردند. (۴۱)
در کریمه فوق به صراحت فساد دریاها وخشکی را به بشر نسبت می دهد. یعنی این بشراست که دریا را آلوده می سازد واین بشر است که مفسد در ارض به معنای وسیع آن است . این بشر است که حس قدرت طلبی، او را خونخوار کرده ونه تنها به طبیعت پیرامون خود اعم از جاندار وبیجان رحم نمی کند ، به هم نوع خویش نیز نامهربان است، وبا یک حمله رود خون جاری می سازد و جان صدها کودک ، پیروجوان را می گیرد واز کرده خویش شاد وخرم است وبرای درنده خوئی خود سرود پیروزی سر میدهد.
۲- راه دوری نرویم ! در جنگهای اسفباری که به دست دیکتاتور بغداد در محیط خلیج فارس شعلهور شد، چنان فجایع وحشتناک زیست محیطی به بار آمد که امکان وقوع آن در گذشته به هیچ وجه وجود نداشته است. پروفسور هابس، استاد علوم فضایی دانشگاه سیاتل واشینگتن، که ماه می ۱۹۹۱، به همراه یک تیم از متخصصین مربوط حدود سه ماه پس از عقب نشینی نیرو های عراقی ازکویت و به آتش کشیدن بیش از ۶۰۰چاه نفت منطقه، بر آسمان کویت پرواز کرده است می نویسد:”هنوز حدود ۵۰۰حلقه چاه نفت در آتش می سوخت، و دود سیاه و خفه کننده هزاران پا متصاعد بود، به طوری که سرنشینان هوا پیما که می خواستند از منطقه باز دید کنند، ناچار شدند از ماسک های تنفسی استفاده کنند.دود غلیظ همچون ابر سیاه تا بحرین، ۲۵۰ مایلی، جلو تابش خورشید را گرفته و هوا را کاملاً تاریک کرده بود، به طوری که موجب حدود ۷ درجه افت حرارت شده بود .عراقیان دریچه نفتکش های کویتی را باز کرده بودند که حسب گزارشهای رسیده حدود ۶میلیون بشکه نفت به دریا ریخته شده بود که این رقم بالا ترین حد نشت نفتی در جهان است. این صحنه عینا جهنم دانته را برای من به تصویر کشیده است.!!);اشاره به کمدی الهی دانته)به نظر من هرچند جنگ در سریعترین زمان پایان یابد،آثار تخریبی زیست محیطی آن برای مدت های بسیار طولانی به جای خواهد ماند.” (نقل از مجله ساینس /۱۹۹۲)
هابس در جای دیگری از مقاله خود که در “جورنال ساینس”۱۹۹۲به چاپ رسیده، آورده است”دودی که از نفت های سوخته روزانه متصاعد میشد، می توان با دود ناشی از ۳میلیون دیزل تانکر سنگین کش را که با سرعت ۳۰ مایل در ساعت حرکت کنند، برابر دانست”وی در جای دیگری از مقاله خود می نویسد:”عراقی ها علاوه بر آتش زدن چاه های نفت، سیستم فاضلاب کارخانههای کویت را تخریب کرده اند و موجب شده است روزانه ۶۵هزار یارد مکعب فضولات مایع کارخانههابه ساحل کویت ریخته شود.”
۳- خوانندگان ارجمند ! این گونه بلاها آسمانی اند یا زمینی ؟ پاسخ روشن است به یقین زمینی ونه آسمانی .به یقین بشری اند ونه الهی . بلاهائی است که خود ساخته بشری است .
۴- واما بلای کرونا ! چطور ؟ آسمانی است یا زمینی وبشری ؟
صاحب این قلم می خواهد بگوید به یقین بشری است ، چرا ؟ برای اینکه :
این بلا امروز دامن تقریبا کل جهان را فراگرفته وزندگی بشری را تلخ وسیاه کرده است . بشری که امروز مفتخر است که شتاب دانش را به عرش رسانده وتکنولوژی را چنان پیشرفت داده که امسال با پارسال قابل مقایسه نمی باشد ، به یقین توان مطالعه ماتقدم برای پیشگیری و دفع و رفع اینگونه بیماری ها برای او نه امکان عقلی که امکان وقوعی داشته ودارد. اما سئوال این است که چرا درمانده شده ؟ پاسخ این سئوال زمانی روشن می گردد که اشخاص آگاه بر آمار وارقام بودجه های کشورهای بزرک به مقایسه بنشینند وحد اقل بودجه امور تحقیقاتی پزشکی کشورهارا بابودجه نظامی وساخت وخرید ادوات نظامی مقایسه کنند . من اطلاع دقیقی از آمار هزینه ها وبودجه های جهانی ندارم ولی به طوری که از منابع خبری می شنوم بودجه ۱.۴ تریلیون دلاری فدرال برای ۲۰۲۰ درلایحه بودجه امریکا گوش دنیا را کر کرد . آیا برای مطالعه برروی سلامت مردم چند صدم این بودجه تصویب شده است؟ .
بشری که نه مایل که عاشق دلباخته جنگ وخونریزی وآدم کشی است وعلی الدوام هوای نفسانی وشیطانی خونخوار خودرا به عناوین مختلف ، گاه با عناوین قدسی ،دینی ومذهبی وگاه با عناوین دروغین انسا ندوستانه توجیه می کند ، آیا جزایش جزاین است که یک موجودات نامرئی بنام« کرونا ویروس » به دست وپایش بپیچد، حدومرز نشناسد ، وبه قوانین ویزا ومهاجرت توجهی نکند وبه سرعت همه جارا درنوردد وحتی به اندرون کاخهای سفیدوسرخ سران قدرت نیز وارد گردد وچنان راه نفس را برآنان تنگ نماید که بقول قرآن مجید : یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً (انعام /۱۲۵)
۵- درحدیثی نسبتا معتبر(۱) در خصال صدوق از قول امام صادق (ع) آمده که چند دسته هستند که دعایشان مستجاب نمی شود ، ازجمله کسی که خدا به او رزق وروزی داده ولی او ندانسته چگونه مصرف کند واندازه گیری در خرج ومصرف نداشته وثروتش را تمام کرده ودعا برای طلب رزق می کند ودسته دیگرکسی که به علت تنبلی در خانه می نشیند وبه دنبال تلاش روزی نمی رود وبرای روزی دعا می کند .
دعا به درگاه خداوند همیشه کامروا وموثر است به تعبیر قرآن مجید : قُلْ ما یَعْبَؤُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُکُم ( فرقان/۷۷ بگو: اگر دعای شما نباشد پروردگارم به شما بهایی نمی دهد ) ولی مادام که بشردرکل جهان خوی تجاوزگری خودرا کنار ننهد وسلاح را بر زمین نگذارد وبجای آنکه دست دردست هم نوعش گذاشته ویاروغم خوار دیگران گردد وبه جای انکه بگوید ما ومرادش همه نوع انسانی باشد ، فقط بگوید من وبجای درمان وآرامش دیگران با سلاح گرم وسرد با آنان مواجه گردد ، آیا دعا مستجاب می گردد؟ دراخبار آمده بود که دراین شرائط دربسیاری از کشورهای بزرگ وسائل بهداشتی کمیاب شده است . آیا وقتی پولی که نعمت الهی است و خدا داده تا وسائل بیمارستانی را تهیه کند ومراکز درمانی را مجهز به آخرین وسائل روز نماید ، همان پول را برای کارهای غیر ضرور مصرف کند تا بجائی که پرستاران ، این فرشتگان مهربان با کم بود لباس وپوشش روبروشوند ، چه مجازاتی باید درانتظارش بود؟ خدا درقرآن مجید فرموده : ولا توتوالسفهاء اموالکم التی جعل الله لکم قیاما ( نساء ./۵ ) اموالتان را که مایه قوام شماست ونقش حیاتی برای شما دارد، به دست سفیهان وکم خردان ندهید.!!امروز جوامع بشری سرمایه های مالیشان را به دست قدرتمندان بی خرد داده اند وآنها به نفع قدرت شخصی صرف می کنندونه مصالح انسانی ملتها . شاهدش این است که وقتی درمقابل این گونه مشکلات قرار می گیرند کمیتشان لنگ است ودر گل می مانند. اسفا که ثروت عظیم بشری امروز دردست قدرتمندانی است که از ابعاد انسانی ومعنوی دورند وچز کسب قدرت بیشتر به هروسیله ممکن ،هدف دیگری را دنبال نمی کنند می گردد ،
۶- جهت دیگری که از آن رهگذر بلا منتسب به ما انسانها می گردد،عدم پیروی از دستورات کارشناسان بهداشتی است. هر مجتهدی در هر مقام ومتزلت فقهی ، به یقین در مقابل دستورات بهداشتی مقلد است .هیچکس نمی تواند دراین مقام معلومات خودرا در رشته های دیگرپوششی برای نافرمانی درامور پزشکی وبهداشتی قراردهد ونه تنها سلامت خودرا به خطر اندازد – که گناهی بزرگی است – موجبات بیماری وهلاکت دیگران گردد. اضرار به دیگران اگر عمدی باشد حرام واگرعمدی نباشد موجب ضمان ومسئولیت مدنی است .
۷- دوستان وعزیزان ! همه با هم برای رفع این بلیه دعا کنیم که به یقین در میان جمع دستان پاک وقلوب سلیمی وجوددارند که دعایشان مستجاب گردد . ولی اولین دعای ما این باشد که :
خدایا این درنده خوئی را از طبیعت ما بمیران تا همه عمر زنده باشیم به روان آدمیت .
خدایا بجای دشمنان، دشمنی رااز میان ما براندازکه رنج بی شمار آرد ، ودرخت دوستی درمیان ما بنشان که کام دل ببارآرد !
خداوندا به بیماران شفا ،به داغداران وسوگواران صبر واجر وبه خدمتگزاران درمانی توفیق وسلامتی عنایت فرما . آمین یا رب العالمین
۱) در طریق اجمئبن محمدبن ابی نظر بزنطی در طریق واواز اصحاب اجماع است ( الخصال , جلد ۱ , صفحه ۱۶۰)
* مجتهد، حقوق‌دان و رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم ایران
