بسم الله الرحمن الرحیم
میلاد مسعود مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب را خدمت شما مشتاقان و علاقمندان به آن بزرگوار تبریک عرض میکنم و از خداوند میخواهم که همه ما را از شیعیان اهل معرفت آن بزرگوار قرار بدهد.
حضرت مولا امیرالمؤمنین از شخصیت های نمونه ای هستند که هم عشاق و علاقمندان بسیار درجه بالا دارند در طول تاریخ و در عین حال دشمنان بسیار قرص و محکمی داشته اند. چه در زمان حیات خود و چه بعد از شهادتشان. دشمنان بسیار قرصی از خوارج داشتند، دشمنان بسیار زیادی از نواصب داشتند و بالاخره تمام بودجه بیت المال که به دست معاویه بن ابی سفیان افتاد، همه هزینه می‌شد در نشر عداوت و دشمنی با آن بزرگوار. چه اشعار و چه جملات بسیار عدوّانه و خصمانه‌ای درباره آن حضرت گفته اند.آنقدر اخبار جعلی و دروغ در دشمنی با آن بزرگوار ساختند و پخش کردند، معاویه بن ابی‌سفیان دستور داد ائمه جمعه زمان در خطبه‌های نماز جمعه و در قنوت نماز علی بن ابیطالب را لعن کنند اما برغم همه این خصومت‌ها و دشمنی‌های در طول تاریخ تا امروز، عظمت، انسانیت، بزرگی و از همه بالاتر بلاغت و فصاحت از امیرالمؤمنان فراموش نشد.
معاویه بن ابی‌سفیان دستور داد ائمه جمعه زمان در خطبه‌های نماز جمعه و در قنوت نماز علی بن ابیطالب را لعن کنند
امروز در دنیای کنونی علی بن ابیطالب را پیشوایی می‌دانند که مدافع حقوق بشر بوده است. از کسانی می‌دانند که دفاع از حقوق عمومی انسان‌ها می‌فرموده است. خوشبختانه به دلیل فصاحت و بلاغتی که در این شخصیت بزرگ وجود داشته، کتابی از ایشان مرحوم سیدرضی فراهم آورده از میان خطبه، نامه‌ها، بیانات و کلمات درر بار آن حضرت جمع آوری کرده و نامش نهج‌البلاغه نهاده، این کتاب درست است که در آن نصایح، عقاید، وصف توحید الهی، وصف نبوت رسولان و وصف معاد و اخلاق وجود دارد اما به نظر اینجانب نقطه ممتاز در این کتاب، بیان حقوق عمومی است. منظور از حقوق عمومی یعنی حقوقی که شهروندان، حق مطالبه آن را از قدرت‌ها دارند و قدرت‌ها باید برای شهروندان آن حقوق را تأمین سازند. حقوقی که در کتاب نهج‌البلاغه برای انسان‌ها گفته شده اولاً برادری انسانی در این کتاب مطرح شده چون در نهج‌البلاغه در کنار برادری ایمانی که در سوره مبارکه حجرات آمده است که فرموده إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَهٌ یعنی مومنین برادرند، در نهج‌البلاغه یک برادری دیگری مطرح شده است در کنار این برادری که مجموعاً هر مسلمانی دو نوع برادری دارد یکی برادری ایمانی که رابطه‌ای است که با مومنان دارد و دیگری برادری انسانی.
در نامه‌ای که حضرت علی(ع) به استاندار خود مالک اشتر در مصر می‌نویسند، چنین می‌نگارند : ای مالک وَ أَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَهَ لِلرَّعِیَّهِ یعنی : ای مالک قلبت را کانون مهر و محبت برای مردم قرار بده. وَ لَا تَکُونَنَّ عَلَیْهِمْ سَبُعاً ضَارِیاً یعنی درنده‌ی آنان نباش، همچون یک حیوان درنده نباش که برای تو فقط منافع مطرح باشد، چرا؟ برای اینکه فَإِنَّهُمْ صِنْفَانِ یعنی : مردم و شهروندان شهر و ولایت تو بر دو نوع هستند، إِمَّا أَخٌ لَکَ فِی الدِّینِ وَ إِمَّا نَظِیرٌ لَکَ فِی الْخَلْقِ یعنی : یا برادر دینی تو هستند و یا برادر انسانی تو هستند. این از قرآن گرفته شده ، مولا امیرالمؤمنین بهترین مفسر قرآن مجید است که قرآن مجید فرموده است : وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلً یعنی: ما به بشر کرامت دادیم.
قرآن مجید کرامت را برای بشر قائل است، کل بشریت ، چه مسلمان چه غیرمسلمان، چه سیاه و چه سفید. در سوره حجرات قرآن مجید مخاطب خود را انسان‌ها قرار داده یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ، بنابراین ای مالک اشتر حواست باشد مخاطب تو انسان‌ها هستند، هرکسی به در اتاق تو می‌آید یک انسان است و حق انسانی بر تو دارد، تو باید مانند یک انسان با او برخورد کنی.
فضلای عزیز، خانم‌ها و آقایان که صدای مرا می‌شنوید، شما خود را شیعه‌ی مولا علی بن ابیطالب می‌دانید اگر چنین است که چنین است باید این را حلقه گوش خود قرار دهید که هرکس که به در اتاق شما می‌آید یک حق انسانی بزرگ بر عهده شما دارد اولاً او انسان است و هم این حق است که باید شما رعایت بکنید و با کمال مهربانی و دوستی با او برخورد کنید. این یک جمله از نامه حضرت مولا به مالک اشتر بود یعنی برادری انسانی و بر اساس این برادری انسانی، برابری انسانی را مطرح کرده است حضرت مولا.وَ أَشْعِرْ قَلْبَکَ الرَّحْمَهَ لِلرَّعِیَّهِ وَ الْمَحَبَّهَ لَهُمْ وَ اللُّطْفَ بِهِمْ، دلت را کانون مهربانی و لطف به همه انسان‌ها قرار بده.
من اگر بخواهم جملات زیبای حضرت مولا را از این کتاب شریف انتخاب کنم و برای شما عزیزان بیان بکنم سخن به درازا می‌کشد، اجازه بفرمایید از یک نامه دیگری که برای عمال خود حضرت مولا بیان فرموده در اینجا بگویم ، در نامه ۵۱ نهج‌البلاغه جمله عجیبی است. خطاب می‌کند به عمّال یعنی فرمانداران، والیان، حکامان،استانداران و رؤسای ادارات و می‌فرماید : فَأَنْصِفُوا النَّاسَ مِنْ أَنْفُسِکُمْ یعنی: ای دولتمردان، ای کسانیکه صاحب سِمَت هستید، ای رؤسای ادارت خودتان را معیار برای داوری قرار بدهید با مردم. توضیح آنکه قاعده‌ای که امروز در جهان معروف شده اول بار از زبان انبیای الهی بیرون آمده و حضرت مولا چندین جا در کلماتش دیده می‌شود، ما برای اینکه چگونه با مردم برخورد کنیم؟ چه روشی در زندگی ما با دیگران باشد ؟ یک دستورالعمل کلی است که امروز در کلمات فلاسفه غربی گفته می‌شود Golden Rule (قاعده طلایی) با دیگران چنان رفتار کن که میخواهی با تو آنگونه رفتار کنند. برای دیگران آن را بخواه که میخواهی دیگران برای تو بخواهند، هرچه برای خود نمی‌پسندی برای دیگران هم نپسند. در جای دیگر می‌فرماید اجْعَلْ نَفْسَکَ مِیزَاناً فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ غَیْرِکَ؛ فَأَحْبِبْ لِغَیْرِکَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِک ، هرچه برای خودت دوست داری برای دیگران همان را دوست بدار، این یک قاعده طلایی است. امیرالمؤمنین در این نامه ۵۱ این جمله را دستور فرموده است : خودتان را معیار برای انصاف با مردم قرار بدهید. یعنی نفس‌ات را میزان برای انصاف قرار بده. هر کاری که مایل نیستی دیگران با تو آنگونه برخورد کنند تو آنگونه برخورد نکن . هرچه دوست داری مردم با تو آنگونه برخورد کنند ، تو هم آنگونه برخورد کن، هرچه برای خود میخواهی همان را برای دیگران بخواه، هرچه برای خود نمی‌خواهی آن را برای دیگران هرگز مخواه. به این قاعده می‌گویند قاعده طلایی. امیرالمونین در یک جمله بسیار کوتاه به عمّال خود می‌فرماید فرض کن خودت بودی و به در استاندار دیگری می‌رفتی، خودت یک شهروند عادی بودی، خودت یک ارباب رجوع بودی، دلت می‌خواهد چگونه با تو برخورد کنند، تو هم با آنها آنگونه برخورد کن.
سخن بسیار است از تفسیر کلمات مولا ولی من نمی‌خواهم دردسر زیادی برای شما ایجاد کنم و شما را همین‌جا به خدا می‌سپارم.
انشاالله شما خدمتگزار پدران عزیزتان باشید. بقول قرآن مجید وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَهِ (و از سر مهربانى بال فروتنى بر آنان بگستر) خفض جُناح در مقابل پدر بکنید، با تواضع با پدر برخورد کنید، با قلب پدر با دل پدر سخن بگویید، مهربان باشید با پدران و مادران. در قرآن مجید در کنار عبادت خدا، احترام به پدر و مادر قرار داده شده است.
روز پدر است خوشابحال کسانیکه پدرانشان را دارند و این موقعیت برای آنها هست که به پدر خدمت کنند.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
