اگر کتاب روح القوانین را اولین متن بزرگ روشنگری بدانیم ، میتوانیم ادعا کنیم که آخرین متن روشنگری کتاب « توماس پِینِ» آمریکایی است که تحت عنوان «حقوق بشر» منتشرشد. البته با یک هدف ولی با دو زاویه متفاوت، زیرا کتاب روح القوانین مونتسکیو بر تفکیک قوا پافشاری می کرد و حکومت بریتانیا را الگوی خود قرارداده بود و توماس پین آنرا کافی نمیدانست و بر اعلامیه حقوق بشر مجمع ملی فرانسه ۱۷۸۹ را تحسین می کرد.
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه یازدهم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه دهم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه نهم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه هشتم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه هفتم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه ششم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه پنجم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه چهارم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه سوم
روشنگری دینی در غرب و جهان اسلام – جلسه دوم